شبکه ملی اطلاعات چیست؟
شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای پهن باند، با پوشش کشوری و امن، که امکان اتصال و دسترسی به انواع خدمات پرسرعت را با تعرفه رقابتی برای کلیه کاربران مبتنی بر فرهنگ اسلامی - ایرانی، فراهم می سازد به نحوی که کلیه محتوای میزبانی شده در مراکز داده داخل کشور از داخل مسیر یابی می شود.
شبکه ملی اطلاعات ، 3 پیش نیاز اساسی و مهم دارد که به شرح ذیل است :
- بستر و زیرساخت انتقال اطلاعات (شبکه ملی فیبر نوری)
- بستر و زیرساخت ذخیره اطلاعات (مراکز داده ملی)
- بستر و زیرساخت نرم افزاری (سرویس ها و نرم افزارهای مبتنی بر شبکه)
در واقع در طرح شبکه ملی اطلاعات، قرار است شبکه‌های مختلفی مثل شبکه ملی مدارس، شبکه ملی بانکداری الکترونیکی، شبکه ملی کنترل ترافیک، شبکه ملی دانشگاه‌ها، شبکه ملی بیمارستانها و درمانگاه‌ها، شبکه ملی سازمانها و اداره‌ها، شبکه علمی کشور، شبکه ملی بازرگانی و … به هم متصل شده و به صورت یکپارچه، خدمات دولت الکترونیکی را به مردم ایران ارائه کنند.
هدف از اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات ، کاهش هزینه‌های خرید پهنای باند، افزایش امنیت اطلاعات ملی، توسعه تجهیزاتی و اطلاعاتی، تبدیل شدن به هاب و شاهراه انتقال اطلاعات منطقه، توسعه نرم‌افزاری و مقوله‌هایی از این دست است. با ابلاغ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و تأکید بر اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات در ماده ۴۶ از فصل چهارم این برنامه، شبکه ملی اطلاعات از یک طرح مفهومی به واقعیتی تبدیل شد و فاز نهایی این شبکه تا سال ۱۳۹۲ اجرایی خواهد شد.
بخشی از ماده ۴۶ قانون پنجم برنامه توسعه اینگونه نوشته شده است:
ماده۴۶: به منظور بسط خدمات دولت الکترونیک، صنعت فناوری اطلاعات، سواد اطلاعاتی و افزایش بهرهوری در حوزههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اقدامات زیر انجام می‌شود:
الف ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است نسبت به ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات و مراکز داده داخلی امن و پایدار با پهنای باند مناسب با رعایت موازین شرعی و امنیتی کشور مناسب اقدام و با استفاده از توان و ظرفیت بخشهای عمومی غیردولتی، خصوصی و تعاونی، امکان دسترسی پرسرعت مبتنی بر توافقنامه سطح خدمات را به صورتی فراهم نماید که تا پایان سال دوم کلیه دستگاههای اجرائی و واحدهای تابعه و وابسته و تا پایان برنامه، شصت درصد (۶۰%) خانوارها و کلیه کسب و کارها بتوانند به شبکه ملی اطلاعات و اینترنت متصل شوند.
ب ـ کلیه دستگاههای اجرائی مکلفند ضمن اتصال به شبکه ملی اطلاعات و توسعه و تکمیل پایگاههای اطلاعاتی خود حداکثر تا پایان سال دوم برنامه بر اساس فصل پنجم قانون مدیریت خدمات کشوری اطلاعات خود را در مراکز داده داخلی با رعایت مقررات امنیتی و استانداردهای لازم نگهداری و به‌روزرسانی نمایند و بر اساس آئیننامه اجرائی که در شش ماهه اول برنامه توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت اطلاعات و معاونت، تهیه و به تصویب هیأتوزیران خواهد رسید نسبت به تبادل و به اشتراکگذاری رایگان اطلاعات به منظور ایجاد سامانههای اطلاعاتی و کاهش تولید و نگهداری اطلاعات تکراری در این شبکه با تأمین و حفظ امنیت تولید، پردازش و نگهداری اطلاعات اقدام نمایند.
الزامات مصوب شورای عالی فضای مجازی
شبکه ملی اطلاعات:
- متشکل از زیر ساخت های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملا داخلی و کاملا مستقل و حفاظت شده نسبت به دیگر شبکه ها
- امکان تعامل مدیریت شده نسبت به دیگر شبکه ها
- امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم
- ارائه تضمین کیفیت خدمات از جمله قابلت تحرک
- قابلیت عرضه انواع خدمات امن اعم از رمز نگاری و امضای دیجیتالی به کلیه کاربران
- قابلیت عرضه انواع خدمات امن اعم از رمز نگاری و امضای دیجیتالی به کلیه کاربران
- قابلیت برقراری ارتباطات امن و پایدار میان دستگاه ها و مراکز حیاتی کشور
- پرظرفیت، پهن باند و با تعرفه رقابتی
- شامل مراکز داده و میزبانی داخلی
معماری مفهومی شبکه ملی اطلاعات
پروژه ملی GNAF، بسترساز تحقق دولت الکترونیکی
امکان بررسی و صحت‌سنجی یک نشانی فیزیکی به همراه موقعیت و مختصات جغرافیایی آن را در کشور مقدور می‌سازد. همچنین به واسطه ایجاد و راه‌اندازی پایگاه ملی GNAF امکان تعیین موقعیت دقیق نشانی‌های فیزیکی حاصل خواهد شد.
پایگاه GNAF دارای مزایای بسیاری از جمله افزایش کارایی، افزایش دقت و داده های قابل اطمینان است. مفهوم فایل نشانی ملی مکان مرجع شده GNAF از اواسط تا اواخر دهه ۱۹۹۰ توسط شرکت PSMA استرالیا و برخی دیگر از سازمان ها در این کشور مطرح شده و توسعه یافته است.
هر نشانی که در GNAF ایجاد شده، بین چند نشانی همسان در برابر مجموعه داده مکانی مربوطه مقایسه می شود تا بدین ترتیب یک قطعه ملکی، معابر و یا موقعیت مکانی آن نقطه و وجود یا عدم وجود صحت سنجی و راست آزمایی گردد و همچنین کیفیت نشانی آن سنجیده می شود.
GNAF در حقیقت شاخص معتبری از نشانی های مکان مرجع در سطح کشور استرالیا است. در ابتدا این مجموعه داده شامل بیش از ۱۲.۶ میلیون نشانی تایید شده بود. هر یک از نشانی ها با دقت بالا اعتبارسنجی شده و شامل جزییاتی همچون محله، نام معبر، شماره پلاک و مختصات جغرافیایی منحصر بفرد ملک می باشد.
سال ۲۰۰۴ شرکت گوگل ابتدا جی میل و پس از آن گوگل ارس را به عنوان سرویس داده مکانی راه‌اندازی کرد. ظرف دو سال فیسبوک به سمت ثبت نام از کاربران و انتقال ارتباطات اجتماعی در قالب داده مکانی حرکت کرد. در این فرآیند آیفون سه سال عقب تر بود و آیپد همچنان شش سال عقب است.
این توانایی ها شامل کاربرد روشمند آن برای ایجاد فهرست دقیق و با کیفیت از آدرسهایی بود که از ۱۰ منبع مختلف جمع آوری می‌شد. در سال ۲۰۱۴ موسسه عمومی نقشه برداری استرالیا دهمین سالگرد تولد جی نف را جشن می گیرد. ۱۰ سال زمان زیادی نیست اما در همین ۱۰ سال در قرن گیج کننده بیست و یکم بسیاری از چیزها میتواند تغییر کند.
این ۱۰ سال میتواند به وضوح نشان دهد آنچه در پس زمینه ذهن ما بوده اکنون محقق شده است. آن چه در ۱۰ سال پیش در دسترس بوده اکنون با فناوری متفاوت انتظارات ما را برای ترسیم نقشه ای دیجیتال محقق کرده است، نف برای اقتصاد بسیار مفید بوده است.
جی نف در ایران
بر اساس اطلاعات سایت مخابرات با دستور رئیس جمهور طرح GNAF به شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران واگذار شد که با کمک ۱۳ سازمان و شرکت این طرح را اجرائی کند. این طرح در ۳ بخش کدپستی، کدیونیک یا امکان اختصاصی طول و عرض جغرافیائی مکان‌ها و سامانه یکپارچه سرویس تقسیم می‌شود. براین اساس این پروژه به عنوان یکی از پروژه های اولویت دار اقتصاد مقاومتی وزارت ارتباطات و فناوری در دو بخش نشانی استاندارد و سیستم یکپارچه سازی املاک کشور در دستور کار قرار گرفته است.
طرح GNAF در همه استان‌های کشور اجرا می‌شود و این طرح در شهرهای بزرگ مشهد، اصفهان و تهران به صورت آزمایشی راه‌اندازی شده تا با دیدن مشکلات و رفع آنها دستورالعمل جامع آن تهیه شود و پیش‌بینی می‌شود این طرح به زودی در همه استان‌های کشور آغاز شود.
این طرح در ۳ لایه نشانی یا استاندارسازی آدرس‌دهی، نقشه و سرویس‌دهی است که در اجرای آن خیابان‌ها، محلات و کوچه‌ها در شهرها و روستاها همنام‌سازی می‌شوند و همچنین طرح پلاک‌گذاری هم در شهرها و روستاها اجرا می‌شود. و در ادامه نقشه شهر و روستا با کمک دهیاری‌ها و شهرداری‌ها در اختیار پست قرار می‌گیرد با اجرای این طرح مکان‌ها با یک کد شناخته می‌شوند و مردم از سردرگمی درباره آدرس‌دهی خارج می‌شوند.
تاثیر شگرف طرح GNAF بر اقتصاد کشور
بنا بر اعلام مدیر عامل شرکت پست، طرح جی نف تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد کشور دارد بنحوی که داشتن اطلاعات درباره اینکه یک خیابان چند باب ساختمان دارد و هر یک از این ساختمان ها چند واحد مسکونی، تجاری، نانوایی، داروخانه، بیمارستان و... را در خود جای داده است افق روشنی برای برنامه ریزی درست پیش روی مسئولان می گشاید.
به گفته مهری ایجاد چنین اطلاعات جامع و کاملی که نشان دهد چند نفر در ساختمان های یک خیابان ساکنند و چگونه می توانند نیازهای خود را برطرف کنند، به شدت مورد نیاز برنامه ریزان و مدیران دستگاه های دولتی و خصوصی است که به آنها کمک می کند بهترین راه را برای افزایش رضایت مردم از خدمات خود انتخاب کنند.
ایجاد این اطلاعات دقیق همچنین کمک می کند در صورت بروز هر نوع خسارت طبیعی یا غیرطبیعی مشخصه های ملکی، دقیق باشد و در آینده از آنها برای بازسازی و نوسازی مکان ها استفاده کرد؛ بدون آنکه حق کسی پایمال شود. در این طرح همه اسناد ملکی قدیمی ایران به روزرسانی و ایرادهای موجود برطرف می شود. همچنین یک بانک اطلاعات واحد برای همه دستگاه ها ایجاد می شود.
با این طرح اعمال مدیریت آسان می شود و مردم می توانند بهترین مسیرها را بیابند.
پیش از این نصرالله جهانگرد، رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران، اطلاعات پایه مکانی و پیاده سازی آن را فعالیتی فرادستگاهی دانسته و گفته بود با وجود مشکل های بودجه ای و تداخل مدیریتی ضروری است امسال همکاری ها توسعه یابد.
اطلاعات پایه مکانی در سال های آتی یکی از شاخص های مهم توسعه یافتگی در ارزیابی کشورها از سوی سازمان ملل متحد خواهد بود. همچنین سیدمجتبی نصیری، معاون برنامه ریزی و توسعه شرکت پست جمهوری اسلامی گفته بود: برای اجرای طرح شناسایی استاندارد مکانی ملی، ۲۰ میلیون و ۳۳ هزار و ۲۷۲ واحد در کشور شناسایی شده است.
از این شمار، ۱۴ میلیون و ۸۹۵ هزار و ۵۹۹ واحد شهری و پنج میلیون و ۱۳۷ هزار و ۶۷۳ واحد روستایی است. اجرای طرح نظام نشانی استاندارد ملی یا جی نف سبب می شود نشانی نویسی بر اساس کدپستی ۱۰ رقمی که نمایانگر هویت مکانی یک فرد است، صورت بگیرد.
مدیرعامل شرکت پست جمهوری اسلامی ایران دوازدهم تیر ماه اعلام کرده بود: طرح بهنگام سازی کدپستی که پارسال به اجرا درآمد به ۱۰۰ درصد اهداف پیش بینی شده در بخش شهری دست یافت و ۶۰ درصد برنامه های بخش روستایی آن نیز کامل شده است. به گفته وی، طرح بهنگام سازی کدپستی در همه بخش های روستایی تا میانه امسال پایان می یابد.
پروژه ملی GNAF، بسترساز تحقق دولت الکترونیک
GNAF امکان بررسی و صحت سنجی یک نشانی فیزیکی به همراه موقعیت و مختصات جغرافیایی آن را در کشور مقدور می سازد. هر نشانی که در GNAF ایجاد شده، بین چند نشانی همسان در برابر مجموعه داده مکانی مربوطه مقایسه می شود تا بدین ترتیب یک قطعه ملکی، معابر و یا موقعیت مکانی آن نقطه و وجود یا عدم وجود صحت سنجی و راست آزمایی گردد و همچنین کیفیت نشانی آن سنجیده می شود.
در خصوص اهمیتGNAF
کسب و کار مبتنی بر داده های مکان محور ناظر بر عرضه اطلاعات اماکن و املاک به طیف گسترده ای از متقاضیان است. داده هایی که از طرق گوناگون از جمله پیمایش(ممیزی) گردآوری ضمنی، داده کاوی و نظایر آنها گردآوری، طبقه بندی، پالایش و پردازش می شود و متناسب با نیاز متقاضیان گروه بندی و عرضه می گردد.
ماموریت هایی که در انجام این طرح تعریف شده است:
۱-ایجاد پایگاه داده های مکانی با اعتماد پذیری بالا
۲-ارائه خدمات مربوط به نشانی استاندارد مکانی ملی
۳-تامین زیر ساخت دادهای-جغرافیایی برای خدمت رسانی در امور مربوط به اماکن و املاک شهری و روستایی –تبصره ۲ ماده ۱۲ آیین نامه GNAF
۴-تبادل الکترونیکی استعلام های مربوط به اماکن و املاک به منظور حسن اجرای مفاد تبصره مذکور
پیش نیازها، الزامات و مفروضات پروژه
قانون الزام اختصاص شماره ملی و کدپستی ۱۰ رقمی به کلیه اتباع ایرانی مصوب ۱۳۷۶، ماده ۴ قانون مدیریت خدمات کشور، آیین نامه توسعه دولت الکترونیک مصوب شورای عالی فناوری اطلاعات در تاریخ ۱۳۹۳، آیین نامه اجرایی طرح نشانی استاندارد مکانی ملی (GNAF) مصوب شورای عالی فناوری اطلاعات.